De avond was stil toen ik Juan ontmoette in een Veluws bos. We hadden er afgesproken, omdat hij voor een belangrijke beslissing in zijn leven stond. Hij wilde daar met me over praten, omdat hij niet wist wat hij moest doen. Een waargebeurd verhaal uit de coachpraktijk met een sleutelrol voor een kever.
Juan is een jonge, ondernemende man met een heldere visie op zakendoen. Zijn grote droom –organisaties werkelijk en duurzaam laten veranderen- geeft hem vleugels in zijn werk als adviseur. Deze weken leken die vleugels lam, vertelde hij, terwijl we een zandpad insloegen.
Ik keek hem vragend aan.
“Al jaren werk ik samen met een andere adviseur”, vertelde hij. “Een energieke vrouw, die dezelfde visie heeft als ik. Ze is ouder, heeft meer ervaring en is langer zelfstandig dan ik. En een kei in haar werk.”
Hij zweeg even en keek om zich heen. “Wat is het heerlijk hier. Ik wist niet dat een bos zo rustgevend kon zijn.”
“Eerlijk gezegd”, lichtte hij toe, “ben ik een beetje sceptisch over jouw concept. Coaching in de natuur. Prima. Maar de natuur en het dagelijks leven zijn soms net zo tegengesteld als water en vuur. Hier is alles wat het is. In het dagelijks leven…”
Hij zuchtte.
“Waarom zucht je?”, vroeg ik.
Juan haalde zijn schouders op. “Ik weet het niet. In het dagelijks leven lijkt alles veel ingewikkelder. Een keus heeft altijd consequenties, zeker als het gaat om mensen.”
Ik ging niet in op zijn scepsis over natuurcoaching maar keek hem weer vragend aan.
“Heeft dit met je verhaal te maken waar je aan begon?”
Hij knikte en vervolgde. “Die vrouw, Carla heet ze trouwens, waardeert me enorm om m’n capaciteiten. Ze ziet precies hoe ik haar aanvul als we samen bij een opdrachtgever zitten. Ze prijst me bij haar klanten. En ze heeft me gevraagd als partner in haar bedrijf te stappen. Maar…” Hij schopte tegen een takje op het pad en ik dacht ingehouden emotie te registreren.
“Maar…?”, herhaalde ik vragend.
“Ik weet niet of ik het wil. We vullen elkaar prachtig aan, dat ben ik met haar eens. Ze is ook aardig. Ontzettend aardig. Maar vraagt dingen van me, die ik niet wil doen. Ik kan ze wel, maar ik wil ze niet.”
“Zoals?”
“Zoals me bezighouden met de cijfermatige kant van organisaties. Dat is haar sterke kant. Niet die van mij. Ik ben sterker in de zachte kant van de verandering. Dat weet ze ook wel, maar toch vindt ze het een onmisbare bouwsteen, die cijfermatige kant. Als een van ons dan uitvalt door ziekte, kunnen we elkaar altijd vervangen, is haar argument.”
Links of rechts
“Vertel es verder”, nodigde ik Juan uit terwijl we op een splitsing kwamen. “En welke kant gaan we trouwens op?”
“Dat weet jij toch?”, vroeg Juan verbaasd.
“Beslis jij maar. In de natuur is alles toch wat het is”, gaf ik zijn eigen woorden terug.
Juan lachte. “Straks gaan we links en doen we er veel langer over of komen we compleet verkeerd uit en hadden we toch rechts gemoeten.” “Zou dat een parallel kunnen zijn met je leven nu? Je staat voor een keus. Samenwerken of niet. Je wilt zeker weten dat je niet verkeerd uitkomt.”
“Hoe kom je er op”, mompelde Juan en sloeg linksaf. “Ik denk dat we hierheen moeten.”
Ik hield de metafoor nog even vast. “Om te weten of je goed loopt, moet je vooral weten waar je heen wilt, toch?” Juan knikte.
“Waar wil je heen? Formuleer eens in één zin hoe jouw droom eruit ziet.”
Juan hield stil. “Ik wil met wie ik ben, met wat ik weet en met mijn ervaring organisaties helpen werkelijk en vooral duurzaam te veranderen.” Het klonk zo plechtig als een eed en kwam recht uit zijn hart.
“En draagt nauwere samenwerking of partnerschap met Carla daaraan bij?” Ik wist dat ik een cruciale vraag stelde.
Juan zuchtte. “Ik twijfel.”
“Twijfel je echt? Of weet je gewoon het antwoord al?”
Juan keek me licht verwijtend aan. “Waarvoor zitten we hier denk je, Bas? Omdat ik het niet weet toch?”
“Misschien weet je het antwoord al lang”, wierp ik tegen. “Soms weet je diep in je hart gewoon het antwoord al, maar durf je het niet uit te spreken. Omdat de consequenties ongemakkelijk zijn. Of omdat er zoveel ruis om je heen is, dat het moeilijk is te horen wat je hart zegt.”
In het zand
We bereikten de grens van het bos met de hei, die zich in de avondstilte voor ons uitstrekte. Ik wees naar een bankje. “Even zitten?”
Ik voelde dat Juan op een cruciaal punt kwam. Cruciaal voor zijn werk, voor zijn leven, voor zijn persoonlijke ontwikkeling. Op zo’n punt is het goed om stil te zitten. Stil zijn zorgt ervoor dat je beter kunt horen wat je hart zegt.
“Stel dat je ‘nee’ zegt tegen Carla, en niet in haar bedrijf wil stappen. Waar zou je dan bang voor zijn?”
“Waar ik bang voor zou zijn?” Juan herhaalde mijn vraag, misschien wel om zichzelf extra tijd voor een antwoord te geven.
“Ze zal er enorm van balen. Ze zal het als een persoonlijke afwijzing zien. Ze zal misschien stoppen met de samenwerking, omdat ze…”
Hij aarzelde. Ik wachtte zwijgend.
“Omdat ze me honderd procent voor haar bedrijf wil hebben. Het is haar droom dat we samen groot worden. Ik wil ook best wel samenwerken met haar, maar niet in haar bedrijf opgaan en gewoon zelfstandig blijven.”
Juan staarde in de verte. “Het is net of ik een stukje van mezelf kwijtraak als ik ‘ja’ tegen haar zeg. Of ze mij opeist. Of ik wel dienstbaar ben aan haar droom, maar er voor mijn droom toch geen plaats is. Pfff, wat is dit lastig.”
“Wát is lastig?” vroeg ik om hem hardop te laten zeggen wat er in hem omging.
Juan zweeg lang. “Voor mezelf kiezen. Of voor de ander, maar dan mezelf en m’n droom verliezen.”
We leunden allebei zwijgend voorover, met onze ellebogen op de knieën, starend in het zand voor ons. Daar gebeurde plotselings iets kleins, iets ogenschijnlijk nietigs, wat Juan later ‘een geschenk uit de hemel’ noemde.
Tijd om te voelen
In het rulle zand voor ons lag een dode tak. Hij vormde een soort T-splitsing. Aan het eind van een wat platter en breder deel ging er een zijtak naar rechts en één naar links. Rechtsaf was kronkelig, smal en lang. Linksaf was breed en zonder noesten of kronkels. We zagen de tak wel, maar dachten er, al pratend, niet eens over na. Tot er een kever aankwam, die de tak opkroop en onze aandacht vroeg. Zonder er iets over te zeggen, keken we er beiden naar. We vergaten even waarvoor we hier zaten. Zonder dat we elkaar er op wezen, vroegen we ons beiden af of de kever links of rechts zou gaan. Op de splitsing aangekomen, bleef hij lang stil staan. Zijn voelsprieten bewogen onafgebroken heen en weer. Alsof hij de tijd nam om te voelen waar hij was, waar hij heen wilde en welke route daarbij paste. Zijn keus verbaasde ons en was het moment waarop we iets zeiden. Hij ging namelijk rechtsaf. Het kronkelige, smalle en lange stuk.
“Ik dacht dat hij voor links zou kiezen”, lachte Juan.
Ik keek opzij. “Hoezo?”
“Dat is toch makkelijker? Breed, glad en veel korter.”
Het was of de metafoor me op dat moment werd geschonken.“Pas het is op jezelf toe, Juan. De kever wil naar zijn doel. Wat dat is weten we niet, maar in de natuur is het wat het is. Een kever voert geen dubbele agenda. Hij volgt zijn diepste intuïtie. Of instinct, zo je wilt. Kennelijk moet hij daarvoor het moeilijkste pad…”
“Stop”, onderbrak Juan me luid. Een hardloper die ons passeerde hield even in, in de veronderstelling dat Juan het tegen hem had. Maar hij had het tegen mij. “Stop, ik zie het. Ik zie het. Stop. Laat me denken.”
Hij leunde met zijn hoofd in zijn handen en keek gefascineerd naar de kever. Die was halverwege de moeilijke route, waar hij zijn houvast verloor en van de tak af in het zand tuimelde. Daar lag hij even op zijn rug te spartelen, maar belandde uiteindelijk weer op zijn poten. En vervolgde rustig, zonder aarzeling zijn weg, naar zijn doel. “Ik snap het, ik snap het”, zei Juan met een mengeling van verbazing en opwinding. “De kortste en makkelijkste weg is ‘ja’ zeggen tegen Carla. Dan ontmoet ik geen weerstand, tenminste niet op korte termijn. Dan hoef ik niemand teleur te stellen. Maar het brengt me niet bij m’n droom. Het gaat tegen m’n hart in. Als ik m’n hart zou volgen, moet ik haar teleurstellen. En rechtsaf gaan. Misschien op m’n gezicht gaan, zoals die kever. Maar wel richting m’n doel.”
“En je kunt beter op je gezicht gaan in de richting van je doel, dan een pad gaan zonder te vallen, maar van je hart verwijderd raken”, besloot hij bijna literair en ik nam me voor die laatste zin nooit meer te vergeten.
Gewoon een kever
Juan stond op van opwinding. “Ongelofelijk Bas. Hoe simpel kan het zijn. Werk je samen met die kever?”
“Ik had die kever niet gepland Juan”. lachte ik, “dus beschouw zijn komst als een geschenk.”
Juan knikte. “Zeg maar gerust een geschenk uit de hemel.”
Ik maakte de vergelijking met de kever af. “De kever nam de tijd om te voelen waar hij heen moest. Daar zou je onze afspraak nu mee kunnen vergelijken. Stilstaan om naar je hart te luisteren. Vervolgens koos hij niet de route die het makkelijkst leek, maar de route die naar z’n doel voerde. Hij ging de consequenties aan. Wat zijn in jouw geval de consequenties? Wat is trouwens je antwoord?” Juan lachte. “Ik ga haar zeggen dat ik niet in haar bedrijf stap. En dat zal ze me kwalijk nemen. Als ik daaraan denk, krijg ik een vervelend gevoel, maar de vrijheid van m’n hart volgen voelt groter. In het beste geval kunnen we –als ze haar teleurstelling opzij kan zetten, nog fijn samenwerken, zoals we nu doen. In het ergste geval is ze zo boos, dat ze helemaal niet meer met me wil samenwerken. Dan verlies ik veel omzet.” Zijn gezicht leek even te betrekken. “De kever lag ook even op zijn rug”, probeerde ik voorzichtig. “Maar liet zich daardoor niet afschrikken.”
“Het is genoeg Bas”, hakte Juan de knoop door. ‘Ik volg m’n hart.”
Hij stond met z’n handen in z’n broekzakken voor me. “Je had trouwens gelijk. Ik wist het antwoord wel, diep in m’n hart. Ik had alleen stilte nodig, om het te horen. En een kever, die me toonde wat ik al wist. Gewoon een kever. Ongelofelijk.”
Drie weken later kreeg ik een mailtje van Juan. In de onderwerpregel stond: “Bericht van de kever”. De samenwerking met Carla was volledig gestopt, schreef Juan. Maar, voegde hij eraan toe, hoewel ik eerder van de tak ben gestuiterd dan ik dacht, volg ik nog steeds m’n hart. Dat is een ongelofelijk goed gevoel en geeft energie. De eerste nieuwe opdrachten komen alweer binnen. Groeten van de kever.
Om privacyredenen zijn de namen van Juan en Carla gefingeerd.